به گزارش روز شنبه ایرنا ، استانبول فردا (یكشنبه) میزبان دومین نشست موسوم به دوستان سوریه خواهد بود.

حال و هوای حاكم بر سوریه ، نقش بازیگران مهم منطقه ای و مخالفت های ایران ، چین و روسیه با هرگونه مداخله خارجی به سوریه نشان می دهد كه طرح 'غربی ، عربی و تركی' كه با هیاهو و تبلیغات بزرگ رسانه های غربی به مورد اجرا گذاشته شده بود ، پس از گذشت ماهها نتوانسته است ، مشروعیت بین المللی و حمایت منطقه ای را كسب كند.

محافلی كه پیش بینی می كردند سوریه نیز با تحركات داخلی و خارجی در كوتاه مدت مانند تونس ، مصر و لیبی دچار تحول شود ، اینك به این نتیجه رسیده اند كه حساب آنان چندان با واقعیت همراه نبوده است.

به نظر می رسد نشست استانبول نیز در شرایطی كه طرح 'كوفی عنان 'به عنوان چاره ای جدید مطرح شده است مانند اولین نشست به اصطلاح دوستان سوریه در تونس بی نتیجه باشد.

محافل خبری در تركیه نیز بر این واقعیت اذعان دارند كه بدون جلب حمایت كشورهای ایران ، روسیه و چین و بدون حضور كشورهای یاد شده ، هیچ طرحی در این باره نمی تواند موفقیت پایدار داشته باشد.

به عقیده این منابع از یك سو چین و روسیه مخالف گشوده شدن جبهه دیگری در منطقه هستند، ایران ، عراق و گروههای مقاومت مخالف فشارها بر سوریه هستند، و در سیاست داخلی نیز بشار اسد حامیان زیادی در داخل كشور دارد.

بحران سوریه كه طی حدود یك سال گذشته صحنه جولان بازیگران منطقه ای و فرامنطقه ای شده بود و كشورهای عربستان سعودی، قطر، تركیه و آمریكا در یك اقدام مشترك خواستار كناره گیری بشار اسد، تفویض اختیارات، انجام اصلاحات سیاسی، كمك به معترضان و مخالفان و شناسایی به اصطلاح ارتش آزاد سوریه بودند ، اكنون دچار شكاف و تناقض در مواضع خود شده اند و نشانه هایی از عدول در خواسته هایشان به چشم می خورد.

غرب كه در ماههای اول آغاز نا آرامی ها خواستار بركناری بشار اسد بود، به پذیرش راه حل ملایم تری تن داده و تركیه نیز مواضع نسبتا ملایمی اتخاذ كرده است.

اغلب كشورهای عربی هم در اجلاس اتحادیه عرب با تاكید بر اجرای طرح كوفی عنان از شرایط قبلی خود برای بركناری اسد تا اندازه ای عقب نشنی كرده اند و موضوع لزوم اصلاحات در سوریه را مطرح می كنند.

برخی از كارشناسان امور راهبردی عقیده دارند كه سوریه جایگاه مهمی در موازنه قدرت در حوزه دریای مدیترانه دارد و منافع ملی و راهبردی هر سه كشور ایران ، روسیه و چین ایجاب می كند كه برای مقابله با نفوذ بیشتر امپریالیسم غرب به این حوزه در كنار یكدیگر مقاومت كنند.

' محمد علی بیر آند' مفسر سیاسی معروف تركیه و رییس گروه خبر شبكه تلویزیونی 'كانال دی' در جریان سفر هفته گذشته 'رجب طیب اردوغان' نخست وزیر تركیه به ایران در مقاله ای تحت عنوان ' اردوغان نمی تواند ایران را متقاعد كند' نوشت، ایران به سیاست قاطع خود در حمایت از سوریه ادامه خواهد داد، واقعیت این است كه ایران با حمایت از سوریه و دولت بشار اسد، در برابر آمریكا با توان و قدرت بیشتری مقاومت می كند و بدین ترتیب می تواند در آینده برای چانه زنی برگ های برنده ای در دست داشته باشد.

'بیرآند' اضافه می كند ، ایران در موضوع سوریه، روسیه را نیز در صف خود دارد ، روس ها نیز از این موضوع رضایت كامل دارند و افزایش نرخ نفت به سود هر دو كشور است و در چنین شرایطی 'رجب طیب اردوغان' نخست وزیر تركیه حتی اگر همه توان خود را به كار بگیرد، نمی تواند ایران را از حمایت از سوریه منصرف كند.

وی اضافه می كند، باید این واقعیت را نیز بپذیریم كه ستاره ایران خوش درخشیده و این كشور توانسته است قاطعانه در برابر قدرت بزرگی به نام آمریكا سینه سپر كرده و قاطعانه بر سر مواضع خود بایستد.

به گفته كارشناسان در روند خصومت با سوریه ،عربستان سعودی و قطر راه بازگشتی برای خود باقی نگذاشته اند ولی تركیه كه با اعتراض ها و انتقادهای محافل سیاسی و نهادهای غیر دولتی داخلی رو به رو است، هنوز فرصت دارد كه از سر میز قمار بزرگی كه به همراه غرب و اتحادیه عرب نشسته بود برخاسته و با بازگشت به سیاست سابق ' مساله صفر با همسایگان' دو باره محبوبیت خود در افكار عمومی منطقه بازیابد.

در واقع هماهنگی مواضع تركیه با آمریكا و سعی در جلب نظر مساعد عرب ها و همكاری با اتحادیه عرب برای اعمال فشار به سوریه نقش جدیدی است كه تركیه برای تحولات آتی در خاورمیانه و شمال آفریقا و در واقع مناطق تحت قلمرو دولت عثمانی برای خود تصور كرده است.

همكاری های گسترده تركیه با آمریكا، عربستان سعودی، قطر و برقراری روابط نزدیك با اتحادیه عرب، شركت در نشست اخیر گروه به اصطلاح دوستان سوریه در تونس و میزبانی دومین نشست این گروه در استانبول، نشان از شتابزدگی تركیه برای بهره ‌برداری از شرایط پیش آمده در منطقه برای نقش آفرینی است.

برخی از كارشناسان عقیده دارند سوریه آزمون موفقیت یا شكست تركیه در رویكرد جدید منطقه ای خواهد بود.

به عقیده این كاشناسان، موفقیت در بسیج حمایت داخلی به ویژه جلب حمایت گروه های اسلامگرا علیه سوریه، ادامه حمایت های آمریكا و اروپا، ادامه همراهی كشورهای عربی وابسته به غرب و شكست دولت سوریه در كنترل ناآرامی ها از جمله شرط های لازم برای آغاز نقش مهم و جدید تركیه در تحولات منطقه خواهد بود.

در صورتی كه تركیه در به زانو در آوردن سوریه موفق نشود، سیاست خارجی تركیه در داخل و خارج زیر سووال خواهد رفت.

هر سه حزب سیاسی مخالف تركیه كه در مجلس این كشور نماینده دارند، سیاست های آنكارا در مسائل سوریه را به شدت محكوم كرده و با ادامه این سیاست مخالفت كرده اند.

'دولت باغچه لی' رهبر حزب حركت ملی، موضع آنكارا در قبال دمشق را اقدامی علیه منافع ملی تركیه ارزیابی می كند.

'كمال قلیچدار اوغلو' رهبر حزب جمهوریخواه خلق و دیگر اعضای این حزب عقیده دارند كه دولت تركیه مجری بخشی از طرح خاورمیانه بزرگ شده است.

به عقیده مخالفان دولت اردوغان اگر دولت آنكارا با هماهنگی غرب و در چارچوب پیمان آتلانتیك شمالی (ناتو) و یا راسا در مورد تحولات منطقه به ویژه در امور سوریه و عراق از طریق نظامی اقدامی انجام دهد، با مخالفت شدید كشورهای منطقه و افكار عمومی تركیه و جهان اسلام مواجه خواهد شد و شاید در موقعیتی قرار گیرد كه مجبور شود میان آمریكا و جهان اسلام یكی را انتخاب كند.

به عقیده كارشناسان امور راهبردی اگر سیاست خارجی تركیه تداعی كننده بازگشت این كشور به اجرای سیاست 'نوگرایی عثمانی' باشد در این صورت تركیه با واكنش تند كشورهای مستقل منطقه و حتی آن دسته از كشورهای عربی وابسته به غرب مواجه خواهد شد كه اكنون با تركیه همگامی می كنند.

در نگاهی به كارنامه 9 ساله دولت اردوغان شاهد موفقیت هایی در كسب حمایت مردمی در داخل، جلب اعتماد كشورهای منطقه و همسایه، میانجیگری برای كاهش تنش در منطقه، انتقاد از تجاوزات رژیم صهیونیستی و در عین حال حفظ روابط راهبردی با آمریكا در قالب ناتو خواهیم بود.

موقعیت كنونی تركیه و محبوبیت نسبی این كشور در افكار عمومی منطقه و جهان اسلام برای آمریكا و ناتو نیز جذاب است و به این دلیل غرب پس از شكست در سیاست های اشغالگرانه اش در افغانستان و عراق به هم پیمانی جدید نیاز داشت كه تركیه می تواند این خلاء را پر كند.

غرب همچنین قصد دارد تركیه را به عنوان الگوی حكومتی مناسب برای دولت‌های آینده منطقه مطرح كند.

برخی از كارشناسان عقیده دارند كه همسویی تركیه با غرب در دراز مدت منافع این كشور را به خطر می اندازد و ادامه بلند پروازی موجب تضعیف دستاوردها و بروز ناپایداری در تركیه خواهد شد.

خاورم ** 2010** 230