به نظر می رسد مواضع کوفی عنان به مواضع چین و روسیه نزدیکتر باشد

کوفی عنان، نماینده ویژه سازمان ملل متحد و اتحادیه عرب برای حل بحران سوریه به "ماموریتی غیرممکن" گمارده شده، ماموریتی که ظاهرا نمی توان از آن انتظار دستیابی به نتایجی سریع و فوری را داشت.

علیرغم سردرگمی ها و پیچیدگی های بسیاری که بحران سوریه را در بر گرفته، هنوز مواردی وجود دارد که می توان برای حل این بحران به آنها نظر داشت، مگر آنکه شرایط باعث ایجاد تغییراتی در این معیارها شود.

بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه و دستیارانش برای ایجاد امنیت در مرزهای این کشور و جلوگیری از نفوذ پیکارجویان و ورود سلاح و پول به آنها، به مبارزه ای که از اواخر ماه ژانویه برای سرکوب نیروهای مسلح مقاومت آغاز کرده اند، همچنان ادامه می دهند.

در حال حاضر هرگونه دسترسی به کمک های انسان دوستانه باید با همکاری مقامات سوری انجام شود.

مقامات سوریه ایجاد شرایطی برای دسترسی نامحدود به مناطق بحران زده به منظور ارسال کمک های انسان دوستانه را نقض غیرقابل قبول تمامیت ارضی این کشور می دانند.

در چنین موقعیت حساس و بحرانی، ظاهرا رژیم بشار اسد از حمایت محکم و قاطع روسیه و چین خشنود است.

پس نمی توان انتظار آتش بسی فوری داشت و یا انتظار داشت که اجازه ارسال کمک های بشر دوستانه در مناطقی که از کنترل دولت خارج شده، داده شود.

چشم اندازی برای مصالحه دیده نمی شود

در چنین شرایطی ظاهرا دستیابی به راه حلی صلح آمیز توسط اکثر گروههای مخالف غیرمحتمل به نظر می رسد.

بسیاری از گروههای مخالف از مذاکره با رژیم و یا دست کم شخص بشار اسد خودداری می کنند. به گفته آنها از زمان شروع اعتراضات، خون های زیادی برزمین ریخته شده است.

خواسته بسیاری از فعالان یک چیز است: سقوط رژیم بشار اسد.

آنها به هیچ ترتیبی حاضر نیستند به مصالحه ای تن دهند که باعث بقای دولت اسد و ایجاد اندکی اصلاحات شود.

به گفته فعالان، هر گونه مذاکره ای در حال حاضر به معنای رویارویی از موضع ضعف با رژیمی است که از اواخر ژانویه سال جاری دست به سرکوب و کشتار گسترده غیرنظامیان زده است.

به گفته فعالان هر گونه مذاکره ای با دولت در حال حاضر به معنای رویارویی از موضع ضعف است

در این بین سیاست کوفی عنان به عنوان نماینده اتحادیه عرب در حل بحران سوریه با خط مشی این اتحادیه که پیش از این در قطعنامه هایش خواستار تغییر سیاسی در این کشور شده بود، یکسان نیست.

اتحادیه عرب در قطعنامه ۲۲ ژانویه خود خواستار اعمال سخت گیری هایی برای دولت اسد از جمله ایجاد تغییراتی سیاسی در این کشور شد.

بر اساس این قطعنامه از بشار اسد خواسته شد تا فورا قدرت را به معاونش واگذار کند و به کشورهای عربی اجازه داده شود تا هر گونه کمکی را دراختیار مخالفان قرار دهند.

ممکن است چنین راه حلی برای یمن کار ساز باشد، اما سوریه یمن نیست.

این موضع گیری اتحادیه عرب با حمایت اکثر قدرت های غربی و متحدان آنها روبرو شد.

چنین موضع گیری از سوی اتحادیه عرب با سیاست های متوازن کوفی عنان که تاکید می کند هر گونه راه حل سیاسی باید از طریق گفتگو با تمامی "گروههای درگیر" در این مناقشه از جمله دولت بشار اسد انجام شود، در تضاد است.

آقای عنان با مسلح کردن مخالفان به هر شکلی و مداخله نظامی از خارج مخالف است.

به گفته آقای عنان این مسئله باعث پیچیده تر شدن شرایط بحرانی سوریه می شود.

دست کم به نظر می رسد که مواضع آقای عنان به مواضع روسیه و چین نزدیکتر است تا به قدرت های غربی.

او اگر می خواهد تا به نقطه مشترکی در بین این عقاید متفاوت نسبت به بحران سوریه برسد، باید تمامی تجارب و مهارت های مهمی را که دارد به کار بگیرد.

واضح است که اگر چنین سیاستی دست یافتنی باشد، نیاز به زمان زیادی دارد.

جنگ داخلی؟

سوریه در شرایط فعلی از حمایت چین و روسیه خشنود است

کوفی عنان اگر می خواهد که به بحران سوریه را با راه حلی صلح آمیز پایان دهد، باید مقامات سعودی، قطری و سایر مهره های کلیدی در اتحادیه عرب والبته غرب را ترغیب کند که تغییر رژیم در سوریه، نه تنها این کشور، بلکه منطقه را وارد بحرانی عمیق تر می کند.

البته غرب که خواستار تغییر رژیم در سوریه است می داند که با گزینه های معتبر اندکی برای جایگزینی دولت فعلی روبروست. گزینه هایی که بتوان با سرعت و اطمینان جایگزین بشار اسد کرد.

ناتو از همان ابتدا مداخله نظامی به سبک لیبی را در این کشور منتفی دانست و به دلایل مهم و گوناگون همچنان هم این موضع را حفظ کرده است.

استراتژی تحریم های اقتصادی و سیاسی کشورهای غربی به ایجاد فشار و انزوا دولت سوریه کمک کرده است.

دولت سوریه یقینا این فشارها را حس می کند.

اما همانطور که در عراق دیدیم چنین فشارهایی می تواند سالها ادامه یابد، اما این به معنای آن نیست که ضرورتا می توان از این فشارها نتیجه مطلوب گرفت.

بازی رژیم

مخالفان سوری هنوز از نظر سیاسی و نظامی منسجم نیستند.

پس از ماهها سرکوب بی رحمانه، دست به سلاح بردن یک اقدام طبیعی است، اقدامی که برای رژیم هزینه سنگینی در بر داشته است.

اما این نبرد مسلحانه آنها را درگیر بازی و رویارویی با رژیمی می کند که در آن مخالفان امیدوارند که با مداخله خارجی ها پیروز از آن خارج شوند. مداخله ای که در لیبی باعث شد که توازن قدرت برعلیه معمر قذافی ، رهبر سابق این کشور شود.

تصور کنید که اگر ناتو تاکنون در لیبی مداخله نمی کرد وضع چگونه بود.

اگر کوفی عنان تغییراتی اساسی در مواضعش نسبت به بخشی از مهره های اصلی در بحران سوریه ندهد، احتمالا سناریو همین هست که خواهد بود.

رژیم سوریه به سرکوب گروههای مقاومت مسلح ادامه خواهد داد و تمرکز اصلی در نواحی شمال غرب استان ادلب و مناطق مرزی ترکیه خواهد بود.

گسترش اختلافات

بعضی از همسایگان سوریه، به ویژه ترکیه احتمالا نسبت به عبور و مرور پیکارجویان سیاستی معتدلتری اتخاذ خواهند کرد.

و بعضی از کشورهای عربی، مشخصا عربستان سعودی و قطر، احتمالا در تجهیز نظامی و تامین مالی مخالفان مصرتر و بی پروا تر خواهند شد.

مخالفان هر گونه میانجی گیری در بحران سوریه را به معنای دادن فرصت بیشتر به رژیم می دانند

در کنار تمامی این ها قدرت های غربی به تلاش هایشان برای متحد کردن مخالفان و تجهیز شاخه های نظامی آنها ادامه خواهند داد.

این مسیر می تواند به فروپاشی رژیم که پایه هایش به آرامی از هم پاشیده می شود، بیانجامد، البته گسترش تدریجی نارضایتی ها و بدتر شدن اوضاع اقتصادی و اجتماعی این روند را تسریع خواهد کرد.

ممکن است که این رژیم در نهایت سرنگون شود، اما واقعیت این است که در بین وفاداران حزبی و همچنین اقشاری از جامعه که نگران سرنوشتشان در آینده هستند، همچنان از حمایت برخوردار است.

به خاطر این مسئله و تمامی خونهای ریخته شده است که اکثر مخالفان هرگونه گفتگویی را رد کرده و میانجی گری در بحران فعلی را تنها به معنای دادن فرصت بیشتر به رژیم می دانند.

کوفی عنان پیش از این توانست یک جایزه نوبل صلح کسب کند.

اگر او بتواند مناقشه سوریه را با راه حلی صلح آمیز پایان دهد، یقینا استحقاق دریافت نوبلی دیگر را خواهد داشت.